สส. ลงมติท่วมท้น ยกเลิกคำสั่งหัวหน้า คสช. 4/2559
เรื่องยกเว้นผังเมืองรวมสำหรับกิจการโรงไฟฟ้าและกิจการขยะ
เมื่อวันที่ 23 ก.ค. 68 สภาผู้แทนราษฎรมีการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติยกเลิกประกาศคณะรักษาความสงบแห่งชาติและคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (บางฉบับ) อันเนื่องมาจากหมดความจำเป็นและไม่เหมาะสมกับกาลปัจจุบัน พ.ศ…. ในวาระที่สอง เพื่อลงมติรายมาตรา
ในการพิจารณาครั้งนี้ มีการลงมติในประเด็นสำคัญเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม คือ ในมาตราที่กำหนดให้มีการ “ยกเลิกคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 4/2559 เรื่อง การยกเว้นการใช้บังคับกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวมสำหรับการประกอบกิจการบางประเภท”
ผลสรุปจากการลงมติในครั้งนี้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเกือบทั้งหมด เห็นชอบร่วมกัน “ให้การยกเลิกคําสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 4/2559 มีผลทันทีเมื่อพ.ร.บ.ยกเลิกประกาศ คสช.-คำสั่ง หัวหน้า คสช.ฯ มีผลบังคับใช้”
ทั้งนี้ คำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 4/2559 นี้ ประกาศและบังคับใช้มาตั้งแต่วันที่ 20 มกราคม 2559 โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 44 ของรัฐธรรมนูญชั่วคราวฯ ปี 2557 โดยพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ในขณะนั้น และมีผลบังคับใช้กับทุกพื้นที่ทั่วประเทศมาจนถึงปัจจุบัน
ผลของคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 4/2559 ทำให้หน่วยงานรัฐสามารถอนุญาตให้ตั้งโรงไฟฟ้าและโรงงานคัดแยกฝังกลบหรือรีไซเคิลขยะบางประเภทได้ โดยได้รับยกเว้นไม่ต้องพิจารณาข้อกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินตามกฎหมายผังเมือง ส่งผลให้นับตั้งแต่ปี 2559 มีโรงไฟฟ้าและโรงงานขยะเกิดขึ้นใหม่ในหลายพื้นที่ แม้ว่าเดิมพื้นที่นั้นอาจถูกกำหนดไว้ตามผังเมืองรวมให้เป็นพื้นที่สีเขียว เขตเกษตรกรรม หรือเขตชุมชนที่มีข้อกำหนดห้ามตั้งโรงไฟฟ้าและโรงงานขยะ
การออกคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 4/2559 เพื่อยกเว้นกฎหมายผังเมืองดังกล่าว จึงเป็นการลดทอนมาตรการคุ้มครองสิ่งแวดล้อมเชิงพื้นที่ที่สำคัญและทำลายหลักประกันสิทธิด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชน ซึ่งที่ผ่านมาเครือข่ายภาคประชาชนได้พยายามสะท้อนปัญหาและเรียกร้องให้มีการยกเลิกคำสั่งหัวหน้า คสช. ฉบับนี้มาโดยตลอด
หนึ่งในความพยายาม คือการยื่นฟ้องคดีต่อศาลปกครองสูงสุดของเครือข่ายภาคประชาชน 8 จังหวัดเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2559 เพื่อให้ศาลตรวจสอบความไม่ชอบด้วยกฎหมายและพิพากษาเพิกถอนคำสั่ง แต่ศาลปกครองสูงสุดในคดีดังกล่าวมีคำสั่งไม่รับคำฟ้องไว้พิจารณา โดยให้เหตุผลว่าการออกคำสั่งหัวหน้า คสช. ดังกล่าว อาศัยอำนาจโดยตรงตามรัฐธรรมนูญฯ (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ.2557 มาตรา 44 ที่บัญญัติให้ถือว่าการใช้อำนาจชอบด้วยกฎหมายและรัฐธรรมนูญและเป็นที่สุด ศาลปกครองสูงสุดจึงไม่อาจรับคำฟ้องไว้พิจารณาเพื่อควบคุมตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำสั่งดังกล่าวได้
ข้อเท็จจริงในปัจจุบัน พบว่ามีการตั้งโรงงานหรือกิจการที่เกี่ยวข้องการผลิตพลังงาน และการจัดการขยะของเสียสิ่งปฏิกูลต่างๆ เกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก ซึ่งหลายกรณีเป็นกิจการที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ไม่เหมาะสมและไม่ได้มีมาตรการป้องกันผลกระทบที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ วิถีชีวิต และสิ่งแวดล้อม ที่ดีเพียงพอ ก่อให้เกิดมลพิษปนเปื้อนลงสู่สิ่งแวดล้อมและกระทบต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนในหลายพื้นที่ อันเป็นผลเกี่ยวเนื่องโดยตรงจากการมีคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 4/2559
